آزمایشگاه کالیبراسیون دما
آزمایشگاه کالیبراسیون دما یک محیط کنترل شده است که برای اندازه گیری و تنظیم دقیق دما استفاده می شود. در این آزمایشگاه، دستگاه ها و تجهیزات مربوط به اندازه گیری و کنترل دما مورد بررسی و تنظیم قرار می گیرند تا اطمینان حاصل شود که آنها به طور صحیح عمل می کنند و دقت مناسبی در اندازه گیری دما دارند.
برای انجام کالیبراسیون دما، از استانداردهای معتبری مانند استانداردهای ملی یا بین المللی استفاده می شود. این استانداردها دارای مقادیر دقیقی برای دما هستند که توسط سازمان های معتبر مانند سازمان بین المللی وزن و اندازه گیری (BIPM) تعیین شده اند. با استفاده از این استانداردها، دستگاه های اندازه گیری دما کالیبره می شوند و تنظیم می گردند تا از دقت و صحت مناسبی برخوردار باشند.
مراحل عمومی کالیبراسیون دما شامل موارد زیر می شود:
انتخاب استانداردهای مناسب: استانداردهای دما که برای کالیبراسیون استفاده می شوند، باید با دقت بالا و با توجه به محدوده دماهای مورد نیاز انتخاب شوند.
آماده سازی دستگاه اندازه گیری: دستگاه اندازه گیری دما باید برای کالیبراسیون آماده شود. این شامل پاکسازی، تنظیم و بررسی عملکرد دستگاه است.
اندازه گیری دما: دستگاه اندازه گیری دما با استفاده از استانداردهای مربوطه، دمای نمونه ها را اندازه گیری می کند.
مقایسه و تنظیم: دماهای اندازه گیری شده با استانداردها مقایسه می شوند و در صورت نیاز، دستگاه تنظیم می شود تا دقت و صحت بیشتری به دست آید.
صدور گواهی کالیبراسیون: پس از انجام کالیبراسیون، گواهی کالیبراسیون صادر می شود که شامل جزئیات مربوط به کالیبراسیون، نتایج اندازه گیری و هرگونه تنظیمات صورت گرفته است.
کالیبراسیون دما در بسیاری از صنایع، از جمله صنایع داروسازی، غذایی، خودروسازی و صنایع دقیق اهمیت بالایی دارد. این کالیبراسیون ها به عنوان بخشی از فرآیند اطمینان از کیفیت و دقت اندازه گیری ها در این صنایع بکار می روند.
شرایط محیطی آزمایشگاه کالیبراسیون دما
شرایط محیطی آزمایشگاه کالیبراسیون دما باید به گونه ای باشد که تأثیر بیرونی بر دقت اندازه گیری دما کاهش یابد و دقت اندازه گیری به حداکثر ممکن برسد. در زیر شرایط محیطی مهمی که برای یک آزمایشگاه کالیبراسیون دما لازم است را بررسی میکنیم:
دما: آزمایشگاه کالیبراسیون دما باید دارای کنترل دقیق دما باشد. دما باید به طور مداوم نظارت شود و در محدوده مورد نیاز برای کالیبراسیون دما قرار گیرد. استفاده از سیستم های خنک کننده یا گرم کننده و سیستم های تهویه مطبوع معمولاً برای حفظ دمای مناسب در آزمایشگاه کالیبراسیون دما استفاده می شود.
رطوبت: رطوبت نیز باید در محدوده مناسب قرار گیرد تا از تأثیرات غیرمطلوب روی دستگاه ها و تجهیزات کالیبراسیون دما جلوگیری شود. اغلب، رطوبت نسبتاً پایین و پایدار مورد نیاز است.
نور: نور مستقیم و قوی بر دستگاه ها و تجهیزات کالیبراسیون دما تأثیر منفی می گذارد. بنابراین، آزمایشگاه باید به طور مناسب روشنایی شده و دستگاه ها به نور مستقیم خورشید و نور مصنوعی قوی نباشند.
ارتعاشات و صدا: ارتعاشات و صداهای زیاد می توانند دقت اندازه گیری را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، آزمایشگاه باید از ارتعاشات و صداهای زیاد در محیط خارجی و داخلی جلوگیری کند.
پاکیزگی: آزمایشگاه باید پاکیزه و خالی از ذرات معلق و آلودگی ها باشد. ذرات معلق می توانند دستگاه ها و تجهیزات را تحت تأثیر قرار داده و دقت اندازه گیری را کاهش دهند.
با رعایت این شرایط محیطی، آزمایشگاه کالیبراسیون دما قادر خواهد بود دقت بالا و صحت مطلوب را در اندازه گیری و کالیبراسیون دما حفظ کند.
انواع تجهیزات کالیبره شده در آزمایشگاه دما
در آزمایشگاه کالیبراسیون دما، انواع تجهیزات کالیبره شده برای اندازه گیری و تنظیم دما استفاده می شوند. برخی از تجهیزات کالیبره شده معمولاً شامل موارد زیر می شوند:
- ترمومترها: ترمومترها از جمله تجهیزات مهم در کالیبراسیون دما هستند. انواع ترمومترها شامل ترمومترهای جیوه، ترمومترهای رزیستانسی، ترمومترهای ترموکوپل، ترمومترهای فرار، و ترمومترهای اشعه تلفیقی می باشند.
- محیط های دمایی : محیط های دمایی مانند انکوباتور ، آون ، اتوکلاو ، کوره و غیره برای تولید دماهای پایدار و کالیبره شده استفاده می شوند. این محیط های دمایی دارای کنترل دما دقیق هستند و معمولاً بر اساس استانداردهای دما سازمان بینالمللی وزن و اندازه گیری (BIPM) کالیبره می شوند.
- بلوکهای کالیبره شده: بلوکهای کالیبره شده به عنوان منابع دمایی استاندارد استفاده می شوند. این بلوکها معمولاً از جنس فلزی یا سرامیکی هستند و دارای دماهای مشخص و کالیبره شده می باشند.
- منابع دمایی دیگر: در آزمایشگاه کالیبراسیون دما، تجهیزات دیگری مانند حمام های روغن، بسته بندی های حرارتی، دستگاه های تنظیم دمای آب و دستگاه های Peltier نیز استفاده می شوند.
- دستگاه های کالیبراسیون و تنظیم دما: این دستگاه ها برای اندازه گیری و تنظیم دما در تجهیزات دیگر استفاده می شوند. آنها دارای کنترل دقیق دما و قابلیت اندازه گیری در محدوده های دمایی مختلف هستند.
تمامی تجهیزات فوق باید با استانداردهای ملی و بین المللی کالیبره شده و با دقت و صحت مناسبی عمل کنند تا کالیبراسیون دما به درستی انجام شود.
برخی از معتبرترین آزمایشگاه های کالیبراسیون دما
در زمینه کالیبراسیون دما، برخی از معتبرترین آزمایشگاهها در سطح بینالمللی عبارتند از:
- NIST (National Institute of Standards and Technology) – ایالات متحده آمریکا
- PTB (Physikalisch-Technische Bundesanstalt) – آلمان
- NPL (National Physical Laboratory) – انگلستان
- METAS (Federal Institute of Metrology) – سوئیس
- NIM (National Institute of Metrology) – چین
- INRIM (Istituto Nazionale di Ricerca Metrologica) – ایتالیا
- NMIJ (National Metrology Institute of Japan) – ژاپن
- LNE (Laboratoire National de Métrologie et d’Essais) – فرانسه
- VSL (Netherlands Metrology Institute) – هلند
- CENAM (Centro Nacional de Metrología) – مکزیک
لیست استاندارد ها و دستور العمل های بین المللی مورد استناد در آزمایشگاههای دما
در زمینه کالیبراسیون دما، برخی از استانداردها و دستورالعملهای بینالمللی که در آزمایشگاههای دما استناد میشوند، عبارتند از:
- استاندارد ISO/IEC 17025:2017: این استاندارد، مشخصات عمومی برای آزمایشگاههای اعتبارسنجی و کالیبراسیون را تعیین میکند. این استاندارد بررسی اجرای صحیح فرآیندهای کالیبراسیون دما و تضمین دقت و صحت اندازه گیری را مورد تأکید قرار میدهد.
- استانداردهای ISO/IEC 17025-5:2019 و ISO/IEC 17025-10:2019: این استانداردها به ترتیب در مورد تنظیم و کالیبراسیون تجهیزات اندازه گیری دما و روشهای استفاده در آزمایشگاههای کالیبراسیون دما صحبت میکنند.
- استانداردهای سازمان بینالمللی وزن و اندازهگیری (BIPM): این سازمان مسئول تعیین و حفظ استانداردهای عالی در زمینه دما است. استانداردها و روشهای تعیین دما توسط BIPM منتشر میشوند و به عنوان مرجع معتبر در آزمایشگاههای دما مورد استفاده قرار میگیرند.
- ASTM E77 Standard Method for Inspection and Verification of Thermometers: این استاندارد توسط ASTM International تعیین شده است و بررسی و تأیید ترمومترها را بر اساس روشهای استاندارد مشخص میکند.
- EURAMET Calibration Guide No. 5: این راهنما توسط انجمن اروپایی مترونومی و استانداردسازی (EURAMET) منتشر شده است و شامل روشها و راهنماییهایی درباره کالیبراسیون دما و تعیین عدم قطعیت اندازهگیری دما است.
لیست استاندارد ها و دستور العمل های سازمان ملی استاندارد ایران مورد استناد در آزمایشگاههای دما
در زمینه کالیبراسیون دما، سازمان ملی استاندارد ایران (ISIRI) نیز استانداردها و دستورالعملهایی را منتشر کرده است که آزمایشگاههای دما در ایران ممکن است بر اساس آنها استناد کنند. برخی از استانداردها و دستورالعملهای معتبر ISIRI در این زمینه عبارتند از:
- استاندارد ISIRI 2742: کالیبراسیون دما – الزامات کالیبراسیون و استفاده از تجهیزات کالیبراسیون دما.
- استاندارد ISIRI 2490: دماسنجها – الزامات کالیبراسیون.
- استاندارد ISIRI 3916: روشهای اندازهگیری دما – اندازهگیری دما با استفاده از ترمومترها.
- استاندارد ISIRI 2752: دماسنجهای الکترونیکی – الزامات عمومی.
- استاندارد ISIRI 1821: اندازهگیری دما – روشهای استاندارد اندازهگیری دما با استفاده از پیرهنهای ترمواجی (ترموکوپل).
برخی از تجهیزات مرجع آزمایشگاه کالیبراسیون دما
در آزمایشگاههای کالیبراسیون دما، برای انجام اندازهگیری دقیق و کالیبراسیون دستگاهها و تجهیزات دماسنجی، از تجهیزات مرجع استفاده میشود. برخی از تجهیزات مرجع که معمولاً در آزمایشگاههای کالیبراسیون دما استفاده میشوند، عبارتند از:
- استانداردهای دما: این شامل ترمومترهای استاندارد و سنسورهای دماسنجی با دقت بالا است. معمولاً از ترمومترهای پیچشی مانند ترموکوپلها (مانند ترموکوپلهای نوع K، J، T و S) و ترمیستورها (مانند ترمیستورهای نوع PT100 و PT1000) استفاده میشود.
- تجهیزات کالیبراسیون دما: این شامل کالیبراتورهای دما، فراکنسسنجهای دما، کورههای کالیبراسیون، استانداردهای خنککننده و ترازوهای دقیق است. این تجهیزات به منظور کالیبراسیون و تنظیم دستگاهها و تجهیزات دماسنجی استفاده میشوند.
- محیطهای کالیبراسیون: برای انجام کالیبراسیون دما، محیطهای کالیبراسیون مورد استفاده قرار میگیرند. این میتواند شامل بسترهای ثابت با دمای معرفی شده، حوضچهها و تانکها با روشهای خنککنندگی مشخص و سیستمهای کنترل دما با دقت بالا باشد.
- نرمافزارهای کالیبراسیون: استفاده از نرمافزارهای کالیبراسیون برای تنظیم، ثبت و تحلیل دادههای کالیبراسیون دما بسیار مهم است. این نرمافزارها معمولاً قابلیتهایی مانند محاسبه عدم قطعیت اندازهگیری، گزارشگیری و پایش دستگاهها را فراهم میکنند.
ایمنی در آزمایشگاه کالیبراسیون دما
ایمنی در آزمایشگاه کالیبراسیون دما بسیار حائز اهمیت است، زیرا در این آزمایشگاهها با دماهای بسیار بالا یا پایین و مواد خطرناک سر و کار داریم. برخی از موارد مهم برای حفظ ایمنی در آزمایشگاه کالیبراسیون دما عبارتند از:
- استفاده از تجهیزات و ملزومات ایمنی: تمامی کارکنان باید از تجهیزات ایمنی مانند عینک محافظ، دستکشهای حرارتی، لباسهای محافظ و غیره استفاده کنند. همچنین، ملزومات ایمنی دیگری مانند نیروگاههای اضطراری، دستگاههای اطفاء حریق و محفظههای ایمنی نیز باید در دسترس باشد.
- مدیریت مواد خطرناک: در آزمایشگاه کالیبراسیون دما، ممکن است با مواد خطرناک و قابل اشتعال مانند گازهای قابل اشتعال و مواد شیمیایی سر و کار داشته باشیم. بنابراین، مدیریت صحیح و ایمنی مواد بسیار مهم است. مواد خطرناک باید در محفظههای مناسب و با رعایت تمامی اصول ایمنی نگهداری شوند و کارکنان باید دستورالعملهای مربوط به استفاده ایمن و دفع صحیح این مواد را رعایت کنند.
- محدودیت دسترسی: در آزمایشگاه کالیبراسیون دما باید محدودیت دسترسی به مناطق خطرناک و دستگاههایی که در دماهای بسیار بالا یا پایین کار میکنند، اعمال شود. فقط افراد آگاه از خطرات مربوطه و دارای مهارت و آموزش مناسب باید به این مناطق دسترسی داشته باشند.
مقالات در مورد تجهیزات مرتبط با کمیت ابعاد
میکرومتر یا ریزسنج (Micrometer)
میکرومتر یا ریزسنج (Micrometer) میکرومتر یا ریزسنج ابزاری دقیق برای اندازهگیری ضخامت یا قطر اشیاء با دقت بالا است. این
متر نواری
متر نواری متر نواری ابزاری است که برای اندازهگیری طول و فاصلهها استفاده میشود. این ابزار معمولاً از یک نوار
گیج رزوه برو نرو رینگی (Go / NoGo Gauge)
گیج رزوه برو نرو رینگی (Go / NoGo Gauge) گیج رزوه برو نرو رینگی (Go/NoGo Gauge) ابزاری است که برای