آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد

آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد محیطی مخصوص است که برای اندازه‌گیری، تحلیل و تأیید دقت و صحت ابعاد و اندازه‌های مختلف در قطعات و سامانه‌های مکانیکی استفاده می‌شود. این آزمایشگاه به منظور تعیین دقت دستگاه‌ها و وسایل اندازه‌گیری مورد استفاده در صنعت، پژوهش و سایر حوزه‌های مرتبط، فعالیت می‌کند.

در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد، تجهیزات و وسایل اندازه‌گیری مختلف مانند خط‌کش‌ها، ماژول‌های اندازه‌گیری، کالیپرها، میکرومترها، سنجه‌ها، ماشین‌کاری‌ها و دستگاه‌های دیگر مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند. هدف اصلی این آزمایشگاه، اطمینان حاصل کردن از دقت و صحت ابعاد و اندازه‌های اندازه‌گیری شده توسط این وسایل است.

فرآیند کالیبراسیون ابعاد عموماً شامل مراحل زیر است:

تعریف استانداردها: در این مرحله، استانداردهای مناسب برای ابعاد مورد نیاز تعیین می‌شود. استانداردها می‌توانند خط‌کش‌های کالیبره، قلم‌های کالیبره، ماژول‌های اندازه‌گیری کالیبره و غیره باشند.

اندازه‌گیری وسایل: در این مرحله، وسایل اندازه‌گیری مختلف با استفاده از استانداردها اندازه‌گیری می‌شوند. این اندازه‌گیری می‌تواند شامل اندازه‌گیری طول، قطر، عرض، ارتفاع و دیگر ابعاد مرتبط باشد.

تجزیه و تحلیل داده‌ها: در این مرحله، داده‌های اندازه‌گیری شده بررسی و تحلیل می‌شوند. اگر انحرافاتی از استانداردها وجود داشته باشد، اقدامات مناسبی مانند تنظیم و تعمیر وسایل اندازه‌گیری صورت می‌گیرد.

صدور گواهینامه: پس از انجام کالیبراسیون و تأیید دقت و صحت وسایل اندازه‌گیری، گواهینامه‌های معتبر و قابل اعتمادی صادر می‌شود که اعتبار و دقت وسایل را تضمین می‌کند.

آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد در بسیاری از صنایع از جمله خودروسازی، هواپیماسازی، الکترونیک، پزشکی، مکانیک و صنایع دقیق بسیار حیاتی است و به منظور حفظ دقت و کیفیت محصولات استفاده می‌شود.

شرایط محیطی آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد

شرایط محیطی آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد باید دقیق، استاندارد و کنترل شده باشد تا اندازه‌گیری دقیق و صحیحی از ابعاد و اندازه‌ها صورت بگیرد. در زیر، برخی از شرایط محیطی مهم در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد را بررسی می‌کنیم:

  1. دما: دما یکی از شرایط مهم در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد است. دما باید در محدوده‌ای مناسب و استاندارد (معمولاً بین 18-20 درجه سلسیوس) تنظیم شده باشد. دمای بالاتر یا پایین‌تر از این محدوده می‌تواند بر دقت و صحت انازه‌گیری تأثیر بگذارد.
  2. رطوبت: رطوبت نیز باید در محدوده‌ای مناسب و استاندارد قرار گیرد. رطوبت بالا می‌تواند باعث خوردگی و آلودگی وسایل اندازه‌گیری شود، در حالی که رطوبت کم ممکن است باعث الکتریسیته ساکن و انحراف در خواندن اندازه‌گیری‌ها شود.
  3. نور: نور محیط باید مناسب و استاندارد باشد. نور باید به طور یکنواخت در آزمایشگاه توزیع شده و نور مستقیم و سایه‌ها را بر روی اجسام و وسایل اندازه‌گیری کمتر کند تا دقت اندازه‌گیری حفظ شود.
  4. ارتعاشات و لرزش: آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد باید از ارتعاشات و لرزش‌های زیاد در محیط در امان باشد. این ارتعاشات و لرزش‌ها ممکن است باعث ناهمواری در اندازه‌گیری و نتایج نادرست شوند. بنابراین، مکان‌های آزمایشگاه باید از ارتعاشات جدا شده و مناسب باشد.
  5. تهویه مناسب: آزمایشگاه باید دارای سیستم تهویه‌ای مناسب باشد تا هوای تمیز و تازه در آن جریان داشته باشد. همچنین، سیستم تهویه باید بتواند دما و رطوبت محیط را کنترل کند.
  6. استفاده از سطح صاف و استوانه‌های کنترل: در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد برای اندازه‌گیری و کالیبراسیون از سطوح صاف و استوانه‌های کنترل استفاده می‌شود. این اجسام باید دارای دقت بالا و ساختاری مناسب باشند تا اندازه‌گیری دقیقی از آن‌ها صورت بگیرد.

توجه داشته باشید که شرایط محیطی ممکن است بسته به نوع کاربری آزمایشگاه و استانداردهای مشخصه‌ای که برای آزمون و کالیبراسیون مورد نظر استفاده می‌شود، متفاوت باشد. لذا در هر مورد، استانداردها و دستورالعمل‌های مربوطه را باید رعایت کرد.

سیرکومتر (محیط سنج) - 6

انواع تجهیزات کالیبره شده در آزمایشگاه ابعاد

در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد، انواع تجهیزات کالیبره شده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات به منظور اندازه‌گیری دقیق و صحیح ابعاد و اندازه‌ها در قطعات و سامانه‌های مختلف استفاده می‌شوند. برخی از تجهیزات کالیبره شده در آزمایشگاه ابعاد عبارتند از:

  1. خط‌کش‌های کالیبره: خط‌کش‌های کالیبره یکی از ابزارهای اصلی در کالیبراسیون ابعاد هستند. این خط‌کش‌ها به دقت و ابعاد معینی براساس استانداردهای معتبر کالیبره می‌شوند و برای اندازه‌گیری طول و مسافت در قطعات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
  2. کولیس ها: کولیس ها نوعی از ابزارهای اندازه‌گیری هستند که برای اندازه‌گیری قطرها، عمق‌ها، ضخامت‌ها و فاصله‌های مختلف استفاده می‌شوند. این تجهیزات باید کالیبره شده و تنظیم شده باشند تا دقت اندازه‌گیری حفظ شود.
  3. ماژول‌های اندازه‌گیری کالیبره: ماژول‌های اندازه‌گیری کالیبره شامل ابزارهایی مانند میکرومترها، سنجه‌ها، پیکان‌ها و سایر ابزارهای دقیق اندازه‌گیری هستند. این تجهیزات باید به صورت دوره‌ای کالیبره شده و صحت اندازه‌گیری آنها تضمین شود.
  4. دستگاه‌های اندازه‌گیری دیجیتال: دستگاه‌های اندازه‌گیری دیجیتال شامل میزان‌های دیجیتال، ترازوها، وسایل اندازه‌گیری لیزری و سایر ابزارهای دیجیتالی هستند. این تجهیزات برای اندازه‌گیری دقیق ابعاد و اندازه‌ها استفاده می‌شوند و باید کالیبره و تنظیم شده باشند.
  5. ابزارهای اندازه‌گیری اپتیکال: ابزارهای اندازه‌گیری اپتیکال شامل میکروسکوپ‌ها، تلسکوپ‌ها، لوپ‌ها و سایر ابزارهای اپتیکالی هستند که برای اندازه‌گیری دقیق ابعاد و جزئیات کوچک در قطعات استفاده می‌شوند.

این تجهیزات به عنوان مثال‌هایی از تجهیزات کالیبره شده در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد است. در هر آزمایشگاه ممکن است تجهیزات و وسایل دیگری نیز براساس نیازهای خاص کالیبره شده و استفاده شوند.

الک های آزمایشگاهی - 7

برخی از معتبرترین آزمایشگاه های کالیبراسیون ابعاد

چند آزمایشگاه معتبر کالیبراسیون ابعاد عبارتند از:

  1. آزمایشگاه ملی فیزیک آمریکا (NIST): NIST یکی از معتبرترین آزمایشگاه‌های کالیبراسیون و اندازه‌گیری در جهان است. آنها استانداردها و روش‌های معتبر را در زمینه کالیبراسیون ابعاد تعیین کرده و از اعتبار بالایی برخوردارند.
  2. آزمایشگاه ملی فیزیک و متروشناسی چین (NIM): NIM یکی از بزرگترین آزمایشگاه‌های کالیبراسیون ابعاد در چین است. آنها به عنوان مرجع برای کالیبراسیون ابعاد در کشور خود و منطقه آسیا شناخته شده‌اند.
  3. آزمایشگاه ملی فیزیک و استاندارد (NPL) انگلستان: NPL یکی از مراجع برجسته برای کالیبراسیون ابعاد در انگلستان و اروپا است. آنها به طور مداوم روش‌های کالیبراسیون به‌روز را توسعه و به روزرسانی می‌کنند.
  4. آزمایشگاه ملی فیزیک و شیمی آلمان (PTB): PTB یکی از معتبرترین آزمایشگاه‌های کالیبراسیون و اندازه‌گیری در آلمان است. آنها به طور مداوم در تحقیقات و توسعه روش‌های کالیبراسیون ابعاد فعالیت می‌کنند.
  5. آزمایشگاه ملی فیزیک و متروشناسی فرانسه (LNE): LNE به عنوان مرجعی برای کالیبراسیون ابعاد و اندازه‌گیری در فرانسه مشهور است. آنها به تحقیق و توسعه در زمینه کالیبراسیون ابعاد اختصاص می‌دهند.

مهم است بدانید که این فهرست تنها چند نمونه از آزمایشگاه‌های معتبر در زمینه کالیبراسیون ابعاد است و بسیاری از آزمایشگاه‌های دیگر نیز وجود دارند که در سطح ملی و بین‌المللی به اعتبار رسیده‌اند.

سایه نگار نوری (پروفایل پروژکتور) - 2

لیست استاندارد ها و دستور العمل های بین المللی مورد استناد در آزمایشگاههای ابعاد

 در زیر، چندین استاندارد و دستورالعمل بین‌المللی که در آزمایشگاه‌های ابعاد استفاده می‌شوند، ذکر شده است:

  1. استاندارد ISO 17025:2017: این استاندارد مربوط به الزامات کیفیت برای آزمایشگاه‌های آزمون و کالیبراسیون است. این استاندارد شامل الزامات مدیریتی و فنی است که برای اطمینان از دقت و صحت نتایج اندازه‌گیری در آزمایشگاه‌ها ضروری است.
  2. استاندارد ISO 10012:2003: این استاندارد بین‌المللی روش‌های کالیبراسیون و اندازه‌گیری را برای مدیریت اعتبار نتایج اندازه‌گیری فراهم می‌کند.
  3. استاندارد ISO 14405:2011: این استاندارد برای اندازه‌گیری هندسی ابعاد و تحلیل صحت ابعاد استفاده می‌شود. این استاندارد به روش‌های استفاده شده در اندازه‌گیری‌های هندسی ابعاد می‌پردازد و الزاماتی برای اعتبارسنجی نتایج ارائه می‌دهد.
  4. استاندارد ISO 8015:2011: این استاندارد در مورد تعبیه‌گری هندسی و تحلیل صحت تعبیه‌گری استفاده می‌شود. این استاندارد تعریف‌های مربوط به تعبیه‌گری هندسی را مشخص می‌کند و الزاماتی برای اعتبارسنجی تعبیه‌گری فراهم می‌کند.
  5. استاندارد ANSI/ASME B89: این استاندارد برای کالیبراسیون و تحقق ابزارهای اندازه‌گیری فیزیکی مانند خط‌کش‌ها، پروب‌ها و ابزارهای مشابه استفاده می‌شود.
  6. استاندارد ASTM E74: این استاندارد در مورد کالیبراسیون بارسنج‌ها (Load Cell) استفاده می‌شود. این استاندارد الزامات و روش‌های کالیبراسیون بارسنج‌ها را تعیین می‌کند.
  7. استاندارد ASTM E1655: این استاندارد برای کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری دیجیتالی مانند میزان‌ها، ترازوها و کالیپرهای دیجیتالی استفاده می‌شود.

این تنها یک نمونه از استانداردها و دستورالعمل‌های بین‌المللی مورد استناد در آزمایشگاه‌های ابعاد است. برای هر کاربرد خاص و نیازهای آزمایشگاه، استانداردها و دستورالعمل‌های مربوطه ممکن است متفاوت باشند.

ست اپتیکال پارالل برای تشخیص تختی و توازی سطوح -1 13

لیست استاندارد ها و دستور العمل های سازمان ملی استاندارد ایران مورد استناد در آزمایشگاههای ابعاد

در زیر، چندین استاندارد و دستورالعمل سازمان ملی استاندارد ایران که در آزمایشگاه‌های ابعاد استفاده می‌شوند، ذکر شده است:

  1. استاندارد ISIRI 10005: “استاندارد اصولی برای کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری الکترونیکی و الکتریکی”، که الزامات و روش‌های کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری الکترونیکی و الکتریکی را تعیین می‌کند.
  1. استاندارد ISIRI 10006: “استاندارد اصولی برای کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری مکانیکی و فیزیکی”، که الزامات و روش‌های کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری مکانیکی و فیزیکی را تعیین می‌کند.
  2. استاندارد ISIRI 11948: “استاندارد ابزارهای اندازه‌گیری و کالیبراسیون – مفاهیم اساسی و کلیات”، که مفاهیم و اصول اساسی در زمینه ابزارهای اندازه‌گیری و کالیبراسیون را تشریح می‌کند.
  3. استاندارد ISIRI 11949: “استاندارد اصولی برای کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری حرارت و رطوبت”، که الزامات و روش‌های کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری حرارت و رطوبت را تعیین می‌کند.
  4. استاندارد ISIRI 11954: “استاندارد اصولی برای کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری ضربان قلب”، که الزامات و روش‌های کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری ضربان قلب را تعیین می‌کند.

مهم است بدانید که این فهرست تنها چند نمونه از استانداردها و دستورالعمل‌های سازمان ملی استاندارد ایران است و برای هر کاربرد و نیاز خاص، استانداردها و دستورالعمل‌های دیگری نیز وجود دارند.

تراز حباب دار

برخی از تجهیزات مرجع آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد

در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد، برخی از تجهیزات مرجع که استفاده می‌شوند، عبارتند از:

  1. میز اندازه‌گیری با دقت بالا: این میزها دارای صفحه‌های صاف و دقیق هستند و برای اندازه‌گیری و کالیبراسیون ابعاد استفاده می‌شوند.
  2. پروب‌های اندازه‌گیری: پروب‌های مختلفی با دقت و اندازه‌گیری‌های متفاوت برای اندازه‌گیری ابعاد به کار می‌روند. این پروب‌ها می‌توانند شامل پروب‌های لمسی، پروب‌های اپتیکی و پروب‌های لیزری باشند.
  3. کالیبراتورهای ماژولار: این تجهیزات برای کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری مانند میزان‌ها، کالیپرها و خط‌کش‌ها استفاده می‌شوند. آنها قادر به اعمال اندازه‌گیری‌های معروف و تولید سیگنال‌های مرجع هستند.
  4. خط‌کش‌ها و قرقره‌ها: خط‌کش‌های دقیق و قرقره‌ها برای اندازه‌گیری و کالیبراسیون ابعاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها دارای دقت و استحکام بالا هستند.
  5. ترازوها و سیستم‌های وزن‌سنجی: این تجهیزات برای اندازه‌گیری وزن اشیاء و محاسبه جابجایی آنها در ابعاد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
  6. دستگاه‌های لیزر اندازه‌گیری: این دستگاه‌ها از اصلاب لیزری استفاده کرده و با دقت بالا ابعاد را اندازه‌گیری می‌کنند. آنها می‌توانند در اندازه‌گیری ابعاد خطی، انگشتان دست و شکل‌های پیچیده مورد استفاده قرار بگیرند.
  7. ماشین‌های CNC: این ماشین‌ها قادر به انجام فرآیندهای ساخت ابعادی با دقت بالا هستند. آنها معمولاً برای ساخت و کالیبراسیون ابزارهای اندازه‌گیری و قطعات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مهم است بدانید که این تجهیزات تنها چند نمونه از تجهیزات مرجع آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد هستند و براساس نیازها و استانداردهای مربوطه، می‌توان تجهیزات دیگری را نیز در این آزمایشگاه‌ها مشاهده کرد.

ساعت اندیکاتور یا اندازه گیری - 4

ایمنی در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد

ایمنی در آزمایشگاه کالیبراسیون ابعاد به مجموعه اقداماتی اشاره دارد که برای حفظ ایمنی و سلامت کارکنان در محیط کار و جلوگیری از وقوع حوادث ضروری است. در زیر برخی از ابعاد ایمنی در آزمایشگاه کالیبراسیون را می‌توانید مشاهده کنید:

  1. فضای کاری: فضای کاری در آزمایشگاه کالیبراسیون باید مناسب باشد و احتیاجات فیزیکی و ایمنی را برآورده کند. فضای کافی برای حرکت آزاد کارکنان، قرارگیری صحیح تجهیزات و محافظت از مناطق خطرناک لازم است.
  2. نصب و نگهداری تجهیزات: تجهیزات آزمایشگاهی باید به درستی نصب و نگهداری شوند. اطمینان حاصل شود که تجهیزات به طور منظم بررسی و کالیبره شوند تا عملکرد صحیح آنها تضمین شود و خطرات احتمالی کاهش یابد.
  3. مواد شیمیایی: استفاده از مواد شیمیایی در آزمایشگاه کالیبراسیون نیازمند رعایت اصول ایمنی است. مواد شیمیایی باید در محل‌های مناسب و با استفاده از تجهیزات محافظ مورد نگهداری قرار گیرند. همچنین، باید از طریق برچسب‌گذاری صحیح و دسترسی محدود به مواد خطرناک ایمنی را تضمین کرد.
  4. ابزارها و تجهیزات: استفاده از ابزارها و تجهیزات درست و صحیح بسیار مهم است. باید تمامی تجهیزات کالیبره شده و درست عمل کنند. همچنین، توانمندی‌های ایمنی مانند قفل کردن و گشودن تجهیزات در صورت لزوم، رعایت شود.
بلوک های سنجه - 5

مقالات در مورد تجهیزات مرتبط با کمیت ابعاد